V̀
SAO TÂN CẢNH THẤT THỦ?
Tác giả: cựu Đại Tá Hà Mai
Việt
Trích trong cuốn
"THÉP và MÁU, Thiết Giáp Trong Chiến Tranh Việt
Lời dẫn nhập.
Nói đến cuộc tổng công kích của Cộng Sản Bắc Việt vào mùa hè năm 1972, hẳn những người sống trong giai đoạn lịch sử này, ít ai là không biết đến căn cứ Tân Cảnh thuộc quận Dakto, tỉnh Komtum, nằm ở phía tây bắc vùng 2 chiến thuật nơi đă xảy ra những trận đánh khốc liệt giữa quân đội Quốc gia và Cộng sản. Sau khi phỏng vấn các kỵ binh có mặt trong trận chiến nấy, chúng tôi nhận thấy một số sử gia và cựu quân nhân Hoa kỳ viết về Tân Cảnh II, có nhiều điểm liên quan đến cá đơn vị thiết giáp thuộc quân đoàn II không đúng với sự thật. V́ vậy lồng trong câu chuyện Tân cảnh thất thủ, chúng tôi sẽ tŕnh bày chi tiết có thật về việc chỉ huy và điều động thiết giáp đặt dưới quyền chỉ huy của Đai tá Lê Đức Đạt tư lệnh sư đoàn 22 bộ binh, cho đến ngày cuối cùng của Tân Cảnh.
DIỄN TIẾN T̀NH H̀NH
(#1)
Theo
các nguồn tin t́nh báo, tù binh và hồi chánh, bộ tư
lệnh sư đoàn II ghi nhận từ cuối tháng giêng
năm 1972 có nhiều đơn vị Cộng Sản
từ Miên và Lào đă xâm nhập vùng bắc Kontum. Cũng
theo nguồn tin nói trên th́ chiến dịch tiến công
của Cộng Sản được chia làm 3 giai
đoạn (#2), bắt đầu từ ngày 27-1-1972.
Lực lượng CSBV tại cao nguyên do mặt trận B3
chỉ huy gồm có sư đoàn 320 Bắc Việt, sư
đoàn 2 BV, các đơn vị cơ hữu của B3, quân
số tương đương với một sư
đoàn, và trung đoàn 203 chiến xa từ Bắc vào. Ngoài
các đơn vị kể trên CSBV c̣n điều
động sư đoàn 3 Sao vàng và các đơn vị
địa phương tăng gia hoạt động
tại vùng duyên hải tỉnh B́nh Định và miền
nam quân khu II. Những mục tiêu chính trong chiến dịch
tấn công cao nguyên của CSBV là Tân Cảnh và Dakto II, các
căn cứ hỏa lực dọc theo Rocket Ridge, thị
trấn Kontum và Pleiku. Rocket Ridge là dăy cao điểm chạy
dài từ Bắc xuống
Kể từ khi nhận được tin địch xuất hiện, các đơn vị không kỵ và trực thăng vơ trang Hoa Kỳ đă tích cực thám sát và phát kiện được 6 lằn xích song hành và nhiều chiến xa Bắc Việt tại phía đông căn cứ 609 và thung lũng Plei Trap nằm về phía tây của Rocket Ridge. Chiếu theo kết quả quan sát của không kỵ và tuần thám của Biệt động quân biên pḥng, trong tháng giêng năm 1972,cố vấn quân đoàn II đă hướng dẫn hơn 60 phi vụ B52 phá hủy các khu vực có Cộng quân ấn nấp. Nhằm bẻ găy kế hoạch điều quân của Cộng Sản, trong ṿng 3 tuần đầu của tháng hai, không lực Hoa Kỳ đă thực hiện hơn 80 phi vụ B52 cho khu vực hành quân Tân Cảnh. Vào đầu tháng giêng năm 1972, chi đoàn 1/14 chiến xa (CX), thuộc thiết đoàn 14 kỵ binh (KB) thống thuộc sư đoàn 22 bộ binh (BB), do Đại Tá Trần Châu Giang chỉ huy đang tiến hành nhiệm vụ giữ an ninh trục lộ Kontum Vơ -Định, th́ được thiếu tá Vũ Khánh Dư thiết đoàn trưởng thiết đoàn 14 kỵ binh, cho lệnh tập trung tại phi trường Phượng Hoàng, nằm về phiá tây căn cứ Tân Cảnh. Tân Cảnh ở phiá bắc thị xă Kontum 25 dặm, nguyên là căn cứ hoả lực trên một địa thế cao co' thể nh́n bao quát Dak To. Sau đó, chi đoàn lại được lệnh di chuyễn ngay đến Ben Het, cách Tân Cảnh gần 20 cây số, tăng cường pḥng thủ khu vực nầy. Ben Het là một tiền đồn nằm cuối tỉnh lộ 512 án ngữ vùng ngă ba biên giới Việt-Miên-Lào. Tiền đồn nầy nḥm xuống đường ṃn Hồ Chí Minh, do tiểu đoàn 95 biên pḥng Biệt động quân trấn giữ. Chi đoàn 1/14 CX với 15 chiến xa M41 khiển dụng, bố trí trên các điểm trọng yếu chung quanh Ben Het có nhiệm vụ phối hợp với Biệt động quân để ngăn chặn và phát hiện địch. Đại úy Giang chi đoàn trưởng 1/14 CX cho biết: "Trong thời gian pḥng ngự, chi đoàn được tin chiến xa địch xuất hiện ở hướng nam Ben Het, nhưng không phát hiện được và chưa xăy ra một cuộc đụng độ nào với chiến xa CS. Chỉ có một lần duy nhất, với đại bác 76 ly trên pháo tháp chi đoàn tập trung hỏa lực đẩy lui quân CS đang tấn công một đơn vị Biên pḥng trên sườn núi nằm về hướng đông Ben Het (#3)."
Để đáp ứng nhu cầu đ̣i hỏi của t́nh h́nh, ngày 7-2 trung tướng Ngô Du tư lệnh quân đoàn 2 kiêm vùng II chiến thuật (CT) đă cùng ông John Vann, cố vấn trưởng quân đoàn (#4), điều động bộ tư lệnh sư đoàn 22 bộ binh, các đơn vị yểm trợ tiếp vận sư đoàn, trung đoàn 47 BB tại B́nh định, và bộ chỉ huy thiết đoàn 14 kỵ binh (KB) tại Kontum, lên trấn giữ vùng Tân Cảnh, nơi đây trước kia là khu vực hoạt động của trung đoàn 42 BB, thêm vào đó một chi đội chiến xa M41 thuộc thiết đoàn 19 kỵ binh, tăng phái cho thiết đoàn 14 KB để pḥng thủ căn cứ Tân Cảnh. Nếu kể cả chiến xa của thiết đoàn 19 KB th́ tống số chiến xa M41 đặt dưới quyền điều động của thiết đoàn 14 KB là 22 chiếc. Vào thời điểm nầy thiết đoàn 14 được phối trí như sau: chi đoàn 1/14 chiến xa do thiết đoàn trực tiếp điều động trong khu vực hành quân Dak To, chi đoàn 2/14 tại Kontum và chi đoàn 3/14 thiết kỵ tại B́nh Định, hai chi đoàn nầy không nằm trong hệ thống chỉ huy trực tiếp của thiết đoàn (#5). Sau khi tái phối trí, đại tá Lê Đức Đạt, tư lệnh sư đoàn 22 BB, đảm trách khu vực hành quân Dak To, kể cả 4 trại biên pḥng Ben Het, Dak Mot trên tỉnh lộ 512, Dak Pet, Dak Seang trên quốc lộ 14, phía bắc Tân Cảnh, và 2 căn cứ hoả lực 5 và 6 nằm ở bắc Rocket Ridge. Bộ tư lệnh hành quân sư đoàn và bộ chỉ huy thiết đoàn 14 KB đóng tại căn cứ Tân Cảnh. Khoảng tháng 3 năm 1972, vào mổi đêm, từ Ben Het hướng về phương bắc, người ta có thể nh́n thấy ánh đèn pha và nghe thấy tiếng động cơ nổ vang rền của đoàn cơ giới CS di chuyễn về hướng nam, trên đường ṃn Hồ Chi Minh bên Lào.
Tại vùng 1 chiến
thuật, ngày 31-3, 3 sư đoàn CSBV, có chiến xa và pháo
binh yểmtrợ, ào ạt tiến chiếm khu phi quân
sự, phía nam vĩ tuyến 17. Hai ngày sau, ngày 2-4 các
đơn vị thuộc sư đoàn 5 và 7 BV tấn công
Lộc Ninh, tiền đồn gần biên giới Việt
Miên. Sau đó, ngày 5-4 Cộng quân tấn công vào B́nh Long đồng
thời cắt đứt trục lộ An Lộc-Sàig̣n.
Trong khi đó, tại vùng 2 chiến thuật, theo tờ
liệu thu được cho biết, sư đoàn 320
CSBVvà trung đoàn 54 pháo binh BV đă xuất hiện tại
vùng ba biên giới nhưng cố vấn trưởng
của sư đoàn 2 vẫn c̣n đặt nghi vấn. Ngày
8-4, nhiều cuộc chạm súng cấp đại
đội xăy ra tại nam Rocket Ridge. Sau đó ngày 11-4 hàng
loạt mưa pháo 130 ly, 122 ly và hoả tiễn đủ
loại dồn dập xuống căn cứ hoả
lực Charlie, nằm ở phía nam căn cứ hoảa
lực 5, trấn giữ bỡi tiểu đoàn 11 nhảy
dù (ND). Vào buổi trưa ngày hôm sau, trung tá Nguyễn Đ́nh
Bảo, tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 11
nhảy dù đă bị tử thương bỡi 1 trái
đạn nổ chậm chui vào hầm chỉ huy. Ít hôm
sau, t́nh h́nh tại căn cứ Charlie lại trở nên sôi
động hơn khi trung đoàn 48 CSBV xung phong vào mục
tiêu sau một trận mưa pháo, trên 300 trái đạn
đại bác đủ loại, buộc đơn vị
nhảy dù phải lui binh vào 22 giờ 30 cùng ngày. Tiểu
1/42 BB trong nổ lực kiểm soát các đơn vị
thế cao chung quanh căn cứ Tân Cảnh, ngày 19-4 đă
bị vây hăm bỡi 2 tiểu đoàn địch, không
thể nào tiếp tế được. Đến ngày
21-4, sau khi hết đạn dược, chỉ c̣n lại
63 trong số 350 người trở về hậu cứ.
Ngày 20-4 bộ tổng tham mưu ra lệnh rút bộ tư
lệnh sư đoàn nhảy dù và 1 lữ đoàn ND với
tiểu đoàn ra khỏi vùng 2 CT. Để điền khuyết,
sư đoàn 23 BB với trung đoàn 53 cơ hữu và liên
đoàn 6 Biệt động quân từ Huế gữi vào
sẽ đảm trách khu vực hành quân của SD nhảy
dù. Lúc 19 giờ 30 ngày 21-4, căn cứ hoả lực Delta,
phía nam Rocket Ridge, pḥng ngự bỡi 1 đại
đội nhảy dù và 1 đại đội thuộc
liên đoàn 2 Biệt động quân, bị tràn ngập sau
trận pháo kích và tấn công bằng BB có chiến xa
yểm trợ. Căn cứ nầy trước kia được
các tiểu đoàn 2 và 7 nhẩy dù thay nhau chiếm đóng.
Ngày 22-4, đại úy Giang được lệnh
để lại Ben Het 1 chi đội chiến xa (5
chiến xa M41) (#6), thành phần c̣n lại gồm 2 chi
đội chiến xa M41 và thiết quân vận M113,
thuộc ban chỉ huy chi đoàn, di chuyễn về phi
trường Phượng Hoàng để chờ lệnh.
Chiều ngày 23-4 đại úy Giang lại được
lệnh xuất phái cho trung đoàn 47 BB tại DakTo II (phi
trường Phượng Hoàng) 1 chi đội chiến xa
(#7). Vào lúc 20 giờ đêm, chi đoàn với thành phần
c̣n lại gồm 1 chi đội chiến xa M41 và 2
thiết quân vận M113, được lệnh di
chuyễn đến kho đạn Tân Cảnh và pḥng
thủ tại đây cùng với 1 đại đội
thám kích của tiểu khu Kontum, kho đạn nằm
kế bên cổng phụ căn cứ Tân Cảnh,
đối diện với sân bay L19 nằm dọc theo
tỉnh lộ 512. Từ hơn một tuần lễ trước
Tân Cảnh lẫn Dak To II đă bị quân CS bao vây. Mỗi
ngày căn cứ Tân Cảnh phải chịu đựng
sức tàn phá và sát hại của trên dưới 1.000 trái
đạn đại bác và hoả tiễn đủ
loại rót vào. Đặc biệt sáng ngày 23-4, một CX M41
thuộc thiết đoàn 19 kỵ binh, nằm tại
cổng chính căn cứ Tân Cảnh bị phá hủy
bằng đạn xuyên phá mà xa đội ước
đoán là bị hoả tiễn B40 từ ngoài ṿng rào phóng
vào. Nhưng ban cố vấn không nghĩ như vậy v́
B40 chỉ có tầm bắn hữu hiệu 100 thước,
mà lúc ấy địch quân c̣n cách vị trí của
chiến xa hơn 500 thước. Sau khi quan sát tại
chỗ để t́m hiểu, ban cố vấn xác nhận
đó là loại hoả tiễn chống chiến xa mới
xuất hiện, được điều khiển
bằng dây điện có tầm bắn tối đa 2,500
thước và có thể xuyên phá được 400 ly thép
(#8). Đây hoả tiễn Sagger AT-3 do Nga Sô chế tạo,
được CSBV xử dụng lần đầu tiên
tại Tân Cảnh và trên chiến trường Việt
Theo Neil Sheehan, tác giả cuốn A Bright Shining Lie, cho biết: " ông John Paul Vann không đồng ư với tướng Ngô Du về việc đề cử đại tá Lê Đức Đạt, nguyên tư lệnh phó sư đoàn 22 BB thay thế thiếu tướng Lê ngọc Triển làm tư lệnh sư đoàn, mà muốn chỉ định một sĩ quan khác do ông ta lựa chọn (#9)." Chính v́ vậy mà đại tá Đạt gặp nhiều trở ngại trong vấn đề chỉ huy và yểm trợ hành quân. Sự kiện nầy đă đưa đến t́nh trạng bất hoà giữa cố vấn và đơn vị trưởng làm lợi cho quân CS. Cũng theo Neil sheehan th́ ông John Paul Vann đă nặng lời đe doạ đại tá Đạt một cách trắng trợn khi gặp mặt lần cuối cùng trong trung tâm hành quân sư đoàn ở Tân Cảnh như sau: "Đại tá Đạt, ông sắp là vị tư lệnh sư đoàn đầu tiên trong quân lực VNCH làm mất sư đoàn v́ ông đang bị tràn ngập và sắp bị tiêu diệt nếu ông không …" (#10). Sau khi cố vấn Vann rời khỏi Tân Cảnh vào khoảng giữa trưa, hàng loạt hoả tiễn AT-3 phóng vào căn cứ, gây thiệt lại nặng nề cho quân trú pḥng đồng thời phá hủy 1 pháo đài kiên cố và 4 chiến xa M41 c̣n lại. Nhưng sự thiệt hại nặng nề nhất là tinh thần chiến đấu của quân nhân các cấp xuống rất thấp, nhất là khi họ thấy quân đoàn không can thiệp để xin B52 yểm trợ hành quân như thường lệ. Về chiều, phía ngoài ṿng rào căn cứ, các đơn vị bộ binh thuộc trung đoàn 42 vẫn giao tranh ác liệt với Cộng quân dọc theo thung thủy dẫn vào cổng trại. Khoảng 7 giờ tối Cộng quân thu dọn chiến trường rồi lui binh sau khi phóng đi một loại hoả tiễn B40 và B41 vào các cao điểm ở gần phi đạo L19.
DIỄN TIẾN TRẬN
ĐÁNH (#11)
Lúc
9 giờ đêm, quận trưởng Dak To báo cáo lên bộ
tư lệnh sư đoàn: "chiến xa địch
xuất hiện, chạy qua ấp Da Brung hướng
về quận lỵ Dak To." Trung tâm hành quân sư
đoàn 22 liền xin Spectre C-130 lên ngăn chặn.
Khoảng 2 tiếng sau, C-130 xuất hiện trên ṿm trời
Tân Cảnh, dùng hồng ngoại tuyến phát hiện
được 18 chiến xa tiến từ tây sang đông
hướng về Dak To. Vào khoảng nữa đêm, đàn
chiến xa nầy quẹo về nam theo quốc lộ 14
xuống Tân Cảnh. V́ nhận thấy có một sự
đụng độ lớn và không thấy sư đoàn
ra lệnh phản công nên đại tá Kaplan, cố vấn
trưởng sư đoàn 22, đă tập họp ban
cố vấn lại để lưu ư mọi
người về kế hoạch đào thoát và lẫn
trốn. Rồi ông tập trung họ trong một pháo
đài để chờ lệnh. Cũng trong thời gian
nầy, Spectre C-130 báo cáo có 3 chiến xa địch bị
hạ tại ấp Dak Brung. Vào lúc 0 giờ ngày 24-4, một
thành phần thuộc đoàn CSBV, tấn công vào cao
điểm ở phía đông Tân Cảnh gần ngôi chùa
Phật giáo. Đồng thời 2 thiết vận xa PT 76
lờ mờ xuất hiện ở phía bắc kho
đạn Tân Cảnh, sau khi dừng lại chúng phất
cờ ra hiệu cho nhau. Vào lúc nầy tinh thần kỵ
binh các cấp lên rất cao, cả 2 chi độ
trửởng chi độ 1 và 2 CX tại Dak To và Ben Het,
theo dơi t́nh h́nh trên tần số chỉ huy của chi
đoàn, đều xin trở về với chi đoàn
để chiến đấu. Đại úy Giang chi đoàn
trưởng, liên lạc với thiết đoàn để
xin chấp thuận cho tập trung để điều
động toàn khối, nhưng có lẽ thiết đoàn
gặp trở ngại truyền tin nên không thấy đáp
nhận. Trên bầu trời Dak To Spectre C-130 đang bắn
chặn đoàn chiến xa địch tiến từ Dak To
xuống Tân Cảnh, ở hướng đông một
hoả long C-47 của không quân Việt Nam cũng đang
yểm trợ cho đơn vị bạn đang bị
địch tấn công. Ngoài phi cơ nói trên và pháo binh
yểm trợ trực tiếp, vào lúc nầy sư đoàn
2 BB không nhận được một sự yểm
trợ hoả lực nào khác. Cho đến 3 giờ sáng
ngày 24-4 chi đoàn 1/14 CX vẫn không liên lạc
được với bộ chỉ huy thiết đoàn 14
KB, nên đại úy Giang, chi đoàn trưởng chi đoàn
1/14 chiến xa, đă tự ư ra lệnh cho chi đội 1
và 2 CX tập trung tại Tân Cảnh để tác chiến
(#12). Do đó cả 2 chi đội nói trên đều
rời bỏ vị trí, về Tân Cảnh ngay sau khi
nhận lệnh. Chi đội 2/1 CX tại Ben Het có 5
chiến xa M41, do chuẫn úy Nguyễn Thi chỉ huy. Vào phút
chót 1 CX trục trặc bị bỏ lại, 4 CX c̣n tốt
không bộ binh tùng thiết, theo tỉnh lộ 512 tiến
về Tân Cảnh. Khi tới eo tử thần 1 CX bị
hư, xa đội nầy tự sữa chữa rồi
trở lại Ben Het. Kể từ đó chi đội
chỉ c̣n lại 3 chiến xa M41, nhưng chi đội
trưởng vẫn cho lệnh tiếp tục tiến.
Vừa di chuyễn tới cầu Dak Mot th́ đoàn xe
gặp ổ phục kích, nằm trên cao điểm phía
bắc đầu cầu, phóng hoả tiễn B40 xuống.
Sau một cuộc giao tranh ác liệt chi đội
chiến xa đă bị loại khỏi ṿng chiến và chi
độ trưởng bị bắt. Khi vào tù ở Quăng
Ngăi, chuẫn úy Nguyễn Thi bị CS xử bắn
trước tù binh về tội tổ chức đào thoát.
Khoảng 6 giờ 30 sáng quân CS chọc thủng pḥng
tuyến phía bắc Dak To II bằng chiến xa có bộ binh
tùng thiết cũng trong thời gian nầy khoảng 1
tiểu đoàn bộ binh BV và 1 chi đội chiến xa
T-54 tấn công vào hướng tây bắc chu vi pḥng thủ.
Chi đội 3/1 CX M41 tại Dak To II, sau khi được
lệnh tập trung của chi đoàn trưởng, di
chuyễn tới đầu phi trường Phượng
Hoàng th́ đụng địch. Sau đó chi đội
nầy mất liên lạc truyền tin với chi đoàn.
Theo đại úy Charles Carden, cố vấn trung đoàn 47 BB
thuật lại: khoảng 1 tiếng đồng hồ sau
khi Tân Cảnh bị tấn công, chiếc trực thăng
UH-1 đến Dak to II đón 6 cố vấn của sư
đoàn 22 BB bị trúng đạn pḥng không, cháy và rớt
ở phía nam chu vi pḥng thủ. Tại khu vực pḥng
thủ của trung đoàn chính ông đă mục kích 2
chiến xa T-54 tiến vào phi
trường rồi tách làm 2 ngả. Một chiếc
tiến hướng tây của phi trường, án ngữ
lộ tŕnh chuyễn quân từ Ben het về Dak To II.
Chiếc kia từ hướng bắc chạy vào giữa
phi trường, tấn công vị trí pḥng thủ của
trung đoàn 47 BB. Ngay lúc đó 2 CX M41 thuộc chi đoàn 1/14
CX liền đưọc điều động và tác
xạ, mỗi chiến xa M41 bắn 3 phát đạn 76 ly và
sườn tây của chiến xa T-54. Lúc ấy cố
vấn Carden chỉ cách chiến xa địch khoảng 100
thước, nh́n thấy chiếc T-54 bị trúng
đạn và bốc khói nhưng chưa bị hạ (#13).
Chiến xa T-54 vỏ thép dày 105 ly, nặng 36 tấn đă
phục hồi mau lẹ, rồi phản công, bắn
hạ một chiến xa M41 bằng 2 trái đại bác 100
ly, và ngay sau đó hạ chiếc c̣n lại bằng trái
thứ ba. Đây là trận chiến xa cuối cùng tại
mặt trận Dak to II. Trong trận giao tranh nầy trung
sĩ Nguyễn Kim Dung chiến đấu rất anh
dũng, dù đă bị thương, nhưng vẫn xử
dụng đại liên 50 trên chiến xa M41 tác xạ
yểm trợ chiến xa phía trước cho đến khi
tử thương. Chuẫn úy Nguyễn Kim Vượng,
chi đội trưởng 3/1 CX bị bắt sau cuộc
phản công nầy. Đúng 4 giờ sáng 2 chiến PT-76 của Cộng quân tại
bắc kho đạn bắt đầu tấn công. Chi
đội 1/1 CX khai hoả bắn trúng 2 PT- 76, nhưng không
cháy mà chỉ nằm quay ngang trước cổng kho
đạn. Để phản công, địch quân phóng
hoả tiễn AT-3 vào chi đội 1/1 CX do thiếu úy
Trần Nhuần chỉ huy. Chiến xa chỉ huy bị
trúng đạn, thiếu úy Nhuần chết ngay tại
chổ. Đại đội thám kích giữ kho đạn
đă tự động rút lui lúc nào không rơ. Bốn CX M41 c̣n
lại và 2 thiết vận xa M113 của ban chỉ huy chi
đoàn đă anh dũng chống trả. Trung sĩ
Nguyễn Văn Khánh, hạ sĩ quan truyền tin, trên xe
chỉ huy M113, nhảy lên thay thế xạ thủ
đại liên 30 bị tử thương. Trong khi Khánh tác
xạ vào đơn vị bộ binh địch đang
bảo vệ 2 PT-76 bị ta bắn hạ, th́ một trái
B40 của đối phương phóng trúng vào xe M113 chỉ
huy. Kết quả trung sĩ Khánh tử thương,
đại úy Giang bị thương. Đại úy Giang
được đồng đội cơng chạy vào
rừng, nhưng sau đó bị bắt vào ngày
Theo tin tức ghi
nhận được từ các sĩ quan từ bộ
tư lệnh tiền phương sư đoàn 22 BB th́
mặc dù chiến xa địch đă đột nhập đưọc
vào căn cứ, nhưng quân Cộng Sản chưa dám
xuống hầm chỉ huy. Do đó khoảng 10 giờ sáng,
sư đoàn đă liên lạc được với không
quân chiến thuật để xin đánh về
hướng bắc, ngả ra phi trường L19, phá
hủy hàng rào, mở đường máu cho các đơn
vị rút chạy. Thiếu tá Vũ Khánh Dư, thiết đoàn
trưởng thiết đoàn 14 KB đă tử thương
ngay tại hàng rào. Riêng đại tá Lê Phước
Đạt tư lệnh sư đoàn 22 BB, th́ có nhiều
nguồn tin khác nhau về cái chết của ông. Trong
cuốn A Bright Shining Kie, tác giả
Neil Sheehan cho biết: Đại tá Đạt đă ra
khỏi hầm chỉ huy, bị thương ở phi
trường Dak To II, và có thể đă tự sát (#14).
Một sĩ quan khác trong trại giam tù binh cho biết: Lúc
rút lui ra khỏi Tân Cảnh, ông nh́n thấy đại tá
Đạt chạy ngang qua g̣ đất cao, nguyên là khu
mộ chiến sĩ vô danh, rồi kể từ đó không
ai biết thêm tin tức ǵ thêm nữa (#15). Sau 25 năm Tân
Cảnh thất thủ, trung tá Bùi Đức Lạc,
tiểu đoàn trưởng pháo binh sư đoàn dù,
thuật lại trong bài "Kẽm gai bọc thây Anh Hùng":
khi đại tá Đạt ra tới hàng rào, chính trung tá
Lạc từ căn cứ Vơ Định là người sau
cùng tiếp chuyện với đại tá Đạt trên
đầu máy vô tuyến. Khoảng 2 phút sau th́ đứt
liên lạc với đại tá Đạt, sĩ quan liên
lạc pháo binh sư đoàn tên Hưng gọi trung tá
Lạc để báo cáo. Cuộc điện đàm tóm lược
như sau: đại tá Đạt vừa bị tử
thương, kẽm gai quấn chặt lấy ông, không
gỡ ra được. Sau đó, lúc 14 giờ 10 một
tiếng nổ long trời ở bên đầu máy Tân
Cảnh đă chấm dứt cuộc điện đàm
giữa trung tá Lạc và vị sĩ quan pháo binh sư
đoàn (#16). Sau khi mất Tân Cảnh, ngày 25-4 tướng
Ngô Du cho lệnh triệt thoái quân pḥng ngự tại căn
cứ hoả lực 5 và 6. Trục lộ từ Tân
Cảnh về Kontum hầu như bơ ngơ.
